NBK 2024: Musici uit de kampioensdivisie

CU Brass spreekt in aanloop naar de NBK met musici over het werk ‘The Lost Circle’ van componist Jan Van der Roost. We krijgen zo een persoonlijk inkijkje in deze periode vol met repetities, studiedagen en try-outs. In de schijnwerpers dit keer Wolter Lommerde, bastrombonist bij regerend Nederlands kampioen; Brass Band Rijnmond.

Je bent al geruime tijd actief als bastrombonist bij Brass Band Rijnmond. Hoe zou je jouw muzikale reis binnen de band beschrijven? "In het voorjaar van 2022 ben ik gestopt bij Brassband Amersfoort, omdat ik mezelf serieus verder wilde ontwikkelen op bastrombone. Dat was daar niet mogelijk omdat er al een goede bastrombonist was die het naar zijn zin had. Toevallig kwam er kort daarna een vacature bij Rijnmond en gelukkig wilde de band het met mij proberen. Ik voelde me er direct thuis. Het is een goed en gezellig orkest met zeer gekwalificeerde muzikanten en een mooie leeftijdsopbouw. Er zitten zowel ervaren mensen als een aantal jonge, zeer getalenteerde blazers. Het is geweldig om te zien (en te horen) hoe elke generatie opnieuw verbluffende solisten voortbrengt en gelukkig zitten die ook bij BBR.

Na wat onduidelijkheden kwam Luc Vertommen in augustus vorig jaar voor de band staan. Met zijn ervaring en duidelijke visie op hoe een brassband moet klinken, zijn we heel doelgericht aan de slag gegaan. Dat we al zo snel daarna de NBK wonnen was een enorm cadeau. Het motiveert en geeft een boost, vooral met het vooruitzicht op deelname aan de EBK. Er is echter nog veel ruimte voor groei en we werken hard om telkens hetzelfde hoge niveau te bereiken, zowel in concerten als bij wedstrijden. Het is een traject en het is nooit vanzelfsprekend dat een jury je keer op keer beloont voor je spel. Maar de organisatie binnen de band is goed. Vrijwel iedereen draagt achter de schermen een steentje bij, en de bezetting is compleet. Dat is essentieel voor continue verbetering. En natuurlijk, noblesse oblige, we moeten echt hard werken om op het belachelijk hoge niveau van het EBK in 2025 mee te doen."

Het verplichte werk dit jaar, The Lost Circle van Jan Van der Roost, staat bekend om zijn complexe structuur en dramatische contrasten. Wat zijn volgens jou de grootste technische en muzikale uitdagingen voor de bastrombone in dit werk? "Van der Roost heeft voor de hele band een zeer uitdagend werk geschreven. Voor de trombones is het behoorlijk technisch en er zijn veel expliciete passages waarin je je niet goed kunt verbergen. Met name de intonatie in het samenspel is belangrijk, met veel open kwinten en dan ook nog vaak in een laag register. Dat vraagt bij ons veel aandacht. Voor mij persoonlijk is het een behoorlijke opgave om alle noten exact te raken en mooi te laten klinken in soms behoorlijk lage registers en de hulpgrepen en techniek vragen om wat kunst- en vliegwerk. Veel techniek staat forte of zelfs fortissimo geschreven dus dat moet wel energie hebben.

En dan de stemming in de drieklanken binnen de sectie en de balans van de sectie ten opzichte van de rest van de band moet goed zijn. We hebben gelukkig een heel fijne trombonesectie bij BBR dus we hebben veel plezier in het optimaliseren van het sectiegeluid. Tussen al het technische vuurwerk en het geblaf van de trombones zit dan halverwege in de langzame processie een heel subtiel ritmisch stukje dat begint met de bastrombone, waarbij de eerste en tweede halverwege invallen. Dat is fragiel en moet superzuiver en eenvormig. Laat ik het zo zeggen: we werken er nog even aan…"

Voel je als bandlid van de regerend kampioen extra druk om dit jaar weer op topniveau te presteren, vooral met een uitdagend werk als The Lost Circle? Beïnvloedt dat de voorbereiding? "Zoals ik al eerder zei: noblesse oblige. Natuurlijk gaan we voor een mooi resultaat en willen we laten horen dat de uitslag van vorig jaar geen toevalstreffer was. Maar aan de andere kant ligt het niveau in de kampioensdivisie heel dicht bij elkaar met vijf verschillende kampioenen in de laatste zes jaar. Eerlijk gezegd, zijn onze Zuid-Hollandse collega's de afgelopen 15 jaar aanzienlijk vaker met de beker naar huis gegaan dan wij. We zijn realistisch of in ieder geval ben ik dat: we zijn waarschijnlijk niet de beste band op dit moment in het veld. Maar (gelukkig) gaat het bij de NBK om meer dan alleen foutloos snelle noten blazen. We moeten er op individueel niveau voor zorgen dat Rijnmond bij de NBK weer meedoet om de prijzen. Aan de dirigent zal het niet liggen. Hij snapt het spelletje wel en heeft bewezen op Europees niveau te kunnen presteren."

De titel The Lost Circle roept beelden op van mysterie en verloren tijd. Hoe vertaalt de muziek deze thema's volgens jou en op welke momenten in de compositie voel je dit het sterkst? "Eigenlijk vind ik het lastig om op mijn plek in de band het grotere verhaal te horen. Daarom ben ik naar de British Open gegaan om te luisteren wat dit werk in de zaal doet en wat de hoofd- en bijzaken zijn. Eigenlijk valt dan op dat na een heel sfeervol en ‘mistig’ begin, ook in dit werk, zoals bij veel brassbandwerken, de energie van de technische passages en de lyrische melodieën mooi gebalanceerd zijn. De thematiek vind ik vooral terug in de echo’s van Stonehenge. Met het verhaal in het achterhoofd krijgt het grotere geheel vorm. Maar voor mij is het vooral een heel goede compositie met een vrij dwingend gebruik van het thematisch materiaal. Het is voor mij een echte Van der Roost, meer dan mysterie en verloren tijd."

Welke passages of secties in The Lost Circle zijn volgens jou het meest uitdagend voor de band als geheel en hoe pakken jullie die aan tijdens de repetities? "Natuurlijk zijn de techniek en al die intervallen lastig voor iedereen. Voor de band is het totale verhaal de grote uitdaging. De meeste techniek is echt bijzaak, want het gaat om de grote lijnen. En een natuurlijk verloop in de overgangen is de opgave. Misschien is dit werk wel het lastigst voor de dirigent, die al het aangeboden materiaal van componist en uitvoerenden moet samensmeden tot een logisch verband. Daar werken we nu hard aan en ik heb het vermoeden dat Luc Vertommen hier wel raad mee weet."

Als je zelf nog leuke aanvullingen hebt of andere belangrijke zaken wilt delen: voel je vooral vrij! "Als laatste zou ik de organisatie van de NBK willen bedanken voor al het werk dat zij in dit evenement stoppen. Ik denk dat wij heel blij mogen zijn met de vlekkeloze manier waarop de kampioenschappen zijn georganiseerd. Natuurlijk hebben we wel eens commentaar op een onverwachte uitslag of op de keuze van het verplichte werk, maar ondertussen lopen die twee dagen in Utrecht op rolletjes dankzij een zeer betrokken en actief bestuur.

Wat betreft de verplichte werken zou ik wel eens wat nieuwe Nederlandse componisten van buiten het directe HaFaBra-wereldje willen spelen om ook eens kennis te maken met andere stemmen en ideeën. Ik weet dat dat lastig is; niet iedereen staat te springen om te componeren voor een relatief gelijkvormig ensemble als een brassband. Maar ik denk dat er nog heel veel goede en interessante (jonge) componisten rondlopen. Ik ben daar zelf nieuwsgierig naar. Verder ben ik van mening dat het vrije keuzewerk toegevoegd zou moeten worden aan de kampioensdivisie.