NBK 2023: Afterlife uitgelegd

De Nederlandse Brassband Kampioenschappen naderen met rasse schreden; publiek heeft op diverse plaatsen try-out concerten kunnen bezoeken om kennis te maken met de verplichte werken. Bij de bekendmaking van de werken omschreef NBK voorzitter Ale Nicolai het als volgt: “Een prachtig rijtje van vijf uitdagende composities voor zowel musici als publiek”. “We zijn trots dat we naast werken van gevestigde componisten, twee jonge musici in de persoon van Zoran Rosendahl en Stijn Aertgeerts de kans hebben kunnen geven om in opdracht van de Stichting NBK nieuw repertoire te schrijven.” Van de twee verplichte werken welke in opdracht van de Stichting NBK zijn geschreven, besteden we in dit artikel aandacht aan After Life van de hand van de Belgische componist Stijn Aertgeerts.

Stijn Aertgeerts

Wat heeft je geïnspireerd om "Afterlife" te creëren en het thema van de dood en het hiernamaals in je compositie te verkennen?
Ik speelde een tijdje geleden met het Belgian National Orchestra het Symphonie Fantastique van Hector Berlioz. In het 5de deel, Songe d'une nuit du sabbat (Droom van een heksensabbat), spelen 2 tuba's samen met 4 faggotten het Dies Irae thema. Eerst hoor je de doodsklokken, waarna het Dies Irae thema komt, dat al sinds de Gregoriaanse muziek werd gebruikt om de dood weer te geven. Nadat ik dit werk gespeeld heb en dit meermaals beluisterd heb op youtube vond ik het fascinerend hoe dit thema doorheen de muziekgeschiedenis werd gebruikt. Het thema van de dood en het leven na de dood heeft mij wel steeds bezig gehouden en om eerlijk te zijn ook angst ingeboezemd. In dit werk probeer ik alle mogelijk indrukken en emoties rond de dood weer te geven. Van de Angst en de paniek, duidelijk aanwezig in de opening, tot het reflecteren op de mooie dingen in het leven.

Kun je ons meer vertellen over je creatieve proces bij het werken aan dit stuk? Hoe heb je je indrukken en emoties met betrekking tot de dood vertaald naar muzikale elementen? 
Ik ben vertrokken vanuit het Dies Irae thema. Meestal worden de eerste 4 noten van dit thema gebruikt. De eerste noot gaat een halve toon naar beneden, dan opnieuw een halve toon naar boven (naar de eerste noot), daarna anderhalve toon naar beneden. Ik heb dit thema in verschillende vormen en stijlen gebruikt om de verschillende emoties weer te geven. Ik wilde in het begin de pijn, wanhoop en blinde paniek van weergeven door een heel chaotische vorm van dit thema te gebruiken. In het trage deel heb ik dit thema omgekeerd en in majeur gezet om een melancholische sfeer te creëren, die het terugblikken op de mooie momenten van het leven moet weergeven. De finale is dan eerder de Pijn en machteloosheid die weerspiegelt is.

"Afterlife" is gebaseerd op het Dies Irae-motief, dat vaak wordt geassocieerd met thema's van de dood. Wat trok je aan in dit motief en hoe heb je het aangepast aan je eigen compositie? 
Niet enkel bij componisten als Berlioz, Mozart, Verdi en Stravinsky is dit thema te vinden, ook in de hedendaagse film en musical wereld is dit thema in allerlei vormen terug te horen. Om maar een kleine greep te geven, kan je dit thema terug horen in The Shining, Home Alone, Star Wars, The Lion King of Frozen 2. Ook in de Musical "Sweeney Todd" gebruikt Stephen Sondheim dit thema om het volledige lugubere verhaal van de film al te vertellen door zijn muziek. Dit alles heeft me geïnspireerd om zelf een werk rond dit Thema te schrijven, vertaald naar de typische brass band stijl. In Afterlife komt het thema in verschillende vormen doorheen de hele compositie. Het begin is een extreem chaotische vorm van het thema, dit komt nog enkele malen terug in het werk. De melodie zit ook doorheen de compositie verstopt in de begeleidingen en tegenmelodieën. Bijvoorbeeld na de inleiding speelt zowel de vibraphone het thema, maar is ook het thema van de hoorns dat later herhaald zal worden een omkering van het thema. Het Dies Irae komt er maar 1 keer in zijn volledigheid in om het slot van het eerste deel aan te kondigen als het in vol ornaat door het zware koper wordt gespeeld. Het trage deel blijft dit thema in majeur en in omkering zowel in melodie als begeleiding heel de weg aanwezig. Ook de finale wordt ingeleid door het dies irae bij de bassen. Kort gezegd. Het thema blijft doorheen de complete compositie zeer aanwezig. Soms heel duidelijk, soms meer subtiel in de achtergrond.

De compositie lijkt verschillende emoties rondom de dood te verkennen, van angst en paniek tot hoop en herinneringen aan het leven. Kun je ons meer vertellen over de emoties die je wilde uitdrukken in dit werk en hoe je dat hebt gedaan? 
Ik heb hiermee proberen weer te geven wat ik zelf zoal voel als ik denk aan de dood en het hiernamaals. Ten eerste een zeer groot vraagteken. Niemand kan met zekerheid zeggen wat ons hierna nog volgt. Dat zorgt voor best veel anxiety en angst. Het gevoel van niet te weten wat er hierna met ons zal gebeuren. Dit zorgt er voor dat we nog meer moeten zorgen dat we tijdens ons leven mooie herinneringen maken voor onszelf en de mensen rond ons. Ook de pijn en machteloosheid die over blijft bij de mensen die we achterlaten heb ik proberen uit te drukken door middel van de dramatische opbouw in het slot met thema's die doorheen het stuk gebruikt werden, steeds met het dies irae niet ver af, te laten uitmonden in laatste versie van het thema.

"Afterlife" wordt voor het eerst uitgevoerd op de Nederlandse Brassband Kampioenschappen. Hoe voel je je over deze primeur en hoe denk je dat het werk zal worden ontvangen door het publiek?  
Ik kijk altijd wel uit naar de première van een nieuw werk. Maar dat is in dit geval nog wel wat meer het geval! Ik vind het ongelofelijk spannend om dit werk voor de eerste keer live te horen! Het blijft een heel persoonlijk werk dus je bent nooit zeker hoe de bands en het publiek het werk zullen onthalen. Ik hoop alleszins dat het publiek Afterlife zullen kunnen appreciëren en dat de bands er ook al wat graag aan gerepeteerd hebben! Alvast mijn excuses aan alle muzikanten dat het toch best fysiek weer een heel zwaar werk geworden is!

Wat zijn je toekomstplannen en ambities als componist, met name op het gebied van brassbandmuziek?
Afterlife is na Bipolar mijn tweede wedstrijdwerk voor brassband. Ik moet eerlijk toegeven dat ik me als componist nooit meer geamuseerd heb dan aan het schrijven van deze muziek. Ik zou dus wel graag meer wedstrijdrepertoire willen schrijven, ook voor de hoogste divisie. Natuurlijk schrijf ik het andere repertoire ook nog steeds zeer graag en wil hier ook steeds verder in blijven gaan en blijven bijleren op dit gebied. Ik krijg nog steeds van allerlei verschillende stijlen en muziekvormen inspiratie!

Zijn er andere componisten of werken die je hebben beïnvloed in je muzikale carrière, en zo ja, op welke manier?
Volgens mij wordt ik nog steeds dagelijks door andere componisten beïnvloed! Ik was al van zeer jonge leeftijd enorm grote fan van Phillip Sparke en Peter Graham. Het eerste wedstrijdwerk dat ik ooit gehoord heb was Harmony Music van Sparke. Dat was een hele ontdekking voor mij! Music Of The Spheres blijft tot op heden een van mijn all-time favoriete werken. Andere componisten als Wilby, Gregson, Ellerby en nog veel meer hebben in mijn jeugd enorme indruk gemaakt, zo ook Belgische componisten als Jan Van Der Roost, Bert Appermont of Kevin Houben! Later zijn ook componisten als Simon Dobson of Gavin Higggins bij de favorietenlijst gekomen. Journey Of The Lone Wolf is nog steeds een van mijn favoriete werken, en heeft duidelijk gemaakt dat je met muziek zoveel meer kan weergeven dan mooie melodieën, maar ook emoties als pijn en paniek. Ik blijf ook steeds enorm onder de indruk van werken van componisten van mijn eigen generatie zoals Daniel Hall, Paul Saggers of Ben Hollings om er maar enkele te noemen. Ook Componisten uit andere muziekvormen zoals John Mackey of Eric Whitacre, of muzikale genieën als Jacob Collier maken diepe indruk op mij!

Wat vind je het meest bevredigende aspect van componeren en het creëren van nieuwe muziek voor brassbands?
Het is vaak bloed zweet en tranen, en een eindresultaat gaat vaak vooraf door heel veel muziek, schrappen, opnieuw proberen, een idee uitwerken en dan 2 dagen later opnieuw heel dat idee schrappen. Maar het moment dat je een idee gevonden hebt dat je zelf tevreden over bent, en dat idee kan uitwerken tot een eindresultaat is ongelofelijk leuk om te doen! Het moment dat je dan dat eindresultaat voor de eerste keer kan horen door een volledig orkest is een fantastisch moment! Maar er gaat vaak heel wat "bonken met het hoofd op de bureau" aan vooraf!

Zijn er nog andere projecten of composities waar je momenteel aan werkt of die je in de toekomst zou willen realiseren?
Ik ben momenteel bezig met plichtwerk voor een wedstrijd in België. Dit is eerder een korter openingswerk. Daarbuiten ben ik ook bezig aan een nieuw werk voor de 2de solo cd van Tim De Maeseneer. Zijn eerste cd was fenomenaal dus ik vind het enorm leuk dat ik ook een werkje mag maken voor zijn 2de cd! Daarbuiten ben ik bezig aan enkele opdrachten voor fanfare en brass band. Ik speel ook al lang met het idee om een Groot wedstrijdwerk te maken voor kampioensdivisie rond een thema uit de Griekse Mythologie.